आजकाल बहुतेक लोकांना शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्याची इच्छा असते किंवा ते जाणून घेण्याची जिज्ञासा असते . म्हणूनच आपण या लेखात ,शेअर मार्केट म्हणजे काय ? आणि त्यात गुंतवणूक कशी करावी ? तसेच त्यात सामान्य माणूसही कसा गुंतवणूक करू शकतो ? हे जाणून घेण्याचा प्रयत्न करू .
➤ शेअर मार्केट म्हणजे काय?
स्टॉक मार्केट किंवा शेअर मार्केट हे एक ठिकाण आहे जेथे इक्विटी (शेअर्स ), डिबेंचर, म्युच्युअल फंड, डेरिव्हेटिव्ह आणि इतर प्रकारचे सिक्युरिटीज हे हे स्टॉक एक्सचेंजद्वारे खरेदी केले जातात आणि विकले जातात.
.png)
भारतात दोन सर्वात मोठी स्टॉक एक्स्चेंज आहेत -
BSE(बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज)
NSE (नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज)
_logo.svg.png){kind=logo}
सेबीच्या मार्गदर्शक तत्त्वांच्या आधारे कंपन्या त्यांचे आयपीओ काढतात आणि त्यानंतर त्यांचे शेअर्स खुल्या बाजारात खरेदी आणि विक्री करता येतात. त्यानंतर तुम्ही त्या कंपनीचे शेअर्स विकत घेतल्यास, शेअर्सच्या टक्केवारीच्या प्रमाणात तुम्ही त्या कंपनीचे मालक बनता.
उदाहरणार्थ -
समजा ABC लिमिटेड कंपनीने 2 लाख शेअर्ससह आपली कंपनी गुंतवणुकीसाठी सार्वजनिक केली . आता लिस्टिंग झाल्याच्या दिवसापासून तुम्ही त्या कंपनीचे 10000 शेअर्स विकत घेतले म्हणजेच आता तुम्ही त्या कंपनीतील नफ्याच्या 5% भागधारक झाला आहात.
पब्लिक इश्यू (IPO ) काय आहे आणि त्यात गुंतवणूक कशी करावी हे जर तुम्हाला माहीत नसेल, तर ही पोस्ट नक्की पहा –
➤ शेअर बाजार कसे काम करते?
शेअर मार्केट म्हणजे काय हे समजून घेतल्यानंतर ते कसे काम करते हे समजून घेऊ .हे खूप सोपे आहे, त्यासाठी तुम्हाला खालील चार गोष्टी समजून घ्याव्या लागतील-
- सूचीबद्ध कंपन्या
- शेअर धारक
- मागणी आणि पुरवठा
- बाजार परिस्थिती इ.
चला एका सोप्या पद्धतीने समजून घेऊया
कंपन्या शेअर्स कसे जारी करतात?
सर्व प्रथम, कंपन्या त्यांचे शेअर्स स्टॉक एक्स्चेंजमध्ये सूचीबद्ध करून IPO (इनिशियल पब्लिक ऑफरिंग) आणतात आणि त्यांचे शेअर्स स्वतः ठरवलेल्या किमतीवर लोकांसाठी जारी करतात. एकदा IPO पूर्ण झाल्यावर, शेअर्स बाजारात येतात आणि शेअर बाजार आणि ब्रोकर यांच्यामार्फत गुंतवणूकदार हे शेअर खरेदी आणि विक्री करतात.
शेअर्सची किंमत कशी बदलते?
कंपनी IPO आणताना शेअर्सची किंमत ठरवते, पण एकदा IPO पूर्ण झाल्यावर शेअर्सची किंमत बाजारातील मागणी आणि पुरवठ्यानुसार बदलत राहते. ही मागणी आणि पुरवठा अनेक प्रकारे बदलत राहते .
शेअर्स विकणाऱ्यांपेक्षा शेअर्स विकत घेणाऱ्यांची संख्या जास्त असेल तर शेअर्सची किंमत वाढेल.
आणि जर ते उलट असेल, म्हणजे खरेदीदारांपेक्षा विक्रेत्यांची संख्या जास्त असेल तर शेअर किंमत कमी होते .
➤सेन्सेक्स म्हणजे काय?
सेन्सेक्स हा बॉम्बे स्टॉक एक्स्चेंजचा निर्देशांक आहे आणि सेन्सेक्स हा BSE मध्ये सूचीबद्ध टॉप 30 कंपन्यांच्या बाजार भांडवलाच्या (कंपन्यांचे एकूण मूल्य) आधारावर निर्धारित केला जातो.
जर सेन्सेक्स वाढला तर याचा अर्थ बीएसईमध्ये नोंदणी केलेल्या बहुतेक कंपन्यांनी चांगली कामगिरी केली आहे.
➤निफ्टी म्हणजे काय?
निफ्टी हा नॅशनल स्टॉक एक्सचेंजचा निर्देशांक आहे आणि तो NSE मध्ये सूचीबद्ध टॉप 50 कंपन्यांच्या बाजार भांडवलाच्या आधारावर निर्धारित केला जातो.
जर निफ्टी वाढला तर याचा अर्थ NSE मध्ये नोंदणीकृत कंपन्यांनी चांगली कामगिरी केली आहे आणि जर निफ्टी कमी झाला तर याचा अर्थ NSE च्या कंपन्यांनी खराब कामगिरी केली आहे.
➤बाँड आणि डिबेंचर म्हणजे काय?
बाँड/डिबेंचर हे एक प्रकारे कर्जासारखेच आहे.
जेव्हा कंपनीला एखाद्या प्रकल्पासाठी पैशांची गरज असते, तेव्हा ते एकतर बँकेकडून कर्ज घेऊ शकतात किंवा ते लोकांकडून (गुंतवणूकदार) कर्ज घेतात आणि लोकांना बाँड/डिबेंचर जारी करतात.
ज्याची परतफेड त्यांना वेळेत करायची आहे.
कंपन्या बॉण्ड्स/डिबेंचर्सवर निश्चित दराने व्याज देतात आणि बॉण्डची मुदत पूर्ण झाल्यानंतर ते रोख्यांच्या बदल्यात परतफेड करतात.
शेअर्सच्या तुलनेत बाँड/डिबेंचर हे कोणत्याही गुंतवणूकदारासाठी सुरक्षित गुंतवणूक पर्याय आहेत.
कारण यामध्ये कंपनीने ठरवून दिलेल्या दरावर वेळोवेळी व्याज दिले जाते आणि बॉन्ड कालावधी पूर्ण झाल्यावर) परतफेड केली जाते.
➤म्युच्युअल फंड म्हणजे काय?
म्युच्युअल फंड हे शेअर्स आणि बाँड्समधील अप्रत्यक्ष गुंतवणुकीचे प्रकार आहेत.
म्युच्युअल फंड हा एक प्रकारचा संस्था किंवा ट्रस्ट आहे जो त्याचे युनिट्स (शेअर्स) जारी करतो, जे लोक खरेदी करतात आणि म्युच्युअल फंडांमध्ये गुंतवणूक करतात.
म्युच्युअल फंडांचे व्यावसायिक व्यवस्थापक त्यांच्या ज्ञान, अनुभव, समज आणि विश्लेषणाच्या आधारावर गुंतवणूक केलेली रक्कम विविध प्रकारच्या शेअर्स आणि इतर सिक्युरिटीजमध्ये गुंतवतात.
म्युच्युअल फंडामध्ये गुंतवणुकीचा फायदा असा होईल की व्यावसायिक निधी व्यवस्थापक त्यांच्या ज्ञानाच्या आधारे सर्व गोळा केलेले फंड सर्वोत्तम मार्गाने गुंतवण्याचा प्रयत्न करतात, ज्याच्या बदल्यात ते काही शुल्क आकारतात.
➤SIP म्हणजे काय?
SIP म्हणजे - सिस्टिमॅटिक इन्व्हेस्टमेंट प्लॅन (SIP) ,म्युच्युअल फंडात गुंतवणुकीचा एक मार्ग आहे.
यामध्ये एकरकमी गुंतवणुकीऐवजी दर महिन्याला ठराविक रक्कम म्युच्युअल फंडात गुंतवली जाते.
गुंतवणूकदाराचे बँक खाते SIP योजनेशी जोडलेले असते, जेणेकरून प्रत्येक महिन्याला बँक खात्यातून म्युच्युअल फंडात एक विशिष्ट रक्कम हस्तांतरित केली जाते आणि त्या रकमेइतकी म्युच्युअल फंड युनिट्स गुंतवणूकदाराच्या खात्यात येतात.
साधे आणि स्वयंचलित असल्यामुळे आजकाल SIP खूप लोकप्रिय आहेत.
➤डेरीवेटीव्ह काय आहेत?
डेरिव्हेटिव्ह्जचा अर्थ आज भविष्यातील व्यवहार निश्चित करणे आहे.
जे स्टॉक मार्केटमधील ऑप्शन्स आणि फ्युचर्सद्वारे कार्यान्वित केले जातात.
फ्युचर्स ट्रेडिंग अंतर्गत, तुम्ही आज भविष्यातील व्यवहार एका विशिष्ट किंमतीवर (भविष्यातील किंमत) करू शकता.
यामध्ये प्रत्यक्ष डिलिव्हरी दिली जात नाही आणि किंमतीतील फरकाच्या आधारे सेटलमेंट केली जाते.
➤शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक कशी करावी?
शेअर मार्केट म्हणजे काय आणि ते कसे काम करते हे समजून घेतल्यानंतर त्यात तुम्ही कशी गुंतवणूक करू शकता हे समजून घेऊया –
यासाठी तुम्हाला चांगल्या स्टॉक ब्रोकरकडे ट्रेडिंग आणि डीमॅट खाते उघडावे लागेल.
ज्यासाठी तुम्ही भारतातील सर्वोत्तम ब्रोकर झिरोधा निवडू शकता -
➤डिमॅट खाते काय आहे?
ज्याप्रमाणे तुम्ही बँक खात्यात पैसे जमा करू शकता, त्याचप्रमाणे तुम्ही खरेदी केलेले शेअर, बाँड्स, सरकारी सिक्युरिटीज, म्युच्युअल फंड इत्यादी तुमच्या डिमॅट खात्यात इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात साठवले जातात.
ट्रेडिंग खाते काय आहे?
शेअर खरेदी आणि शेअर विक्री करण्यासाठी ट्रेडिंग खाते वापरले जाते.
तुम्ही हे खाते कोणत्याही चांगल्या ब्रोकरकडे उघडू शकता आणि ऑनलाइन सुविधेमुळे तुम्ही या खात्याच्या मदतीने कधीही शेअर्स खरेदी आणि विक्री करू शकता.
डिमॅट आणि ट्रेडिंग खाते कसे उघडायचे?
ट्रेडिंग आणि डीमॅट खाते उघडण्यासाठी, तुम्ही तुमचे खाते फक्त बेस्ट डीमॅट खात्यात उघडणे आवश्यक आहे -
यासाठी तुम्हाला तुमच्या बँकेतून KYC करून घेणे आवश्यक आहे.एक प्रकारे, हे खाते तुमचा निधी व्यवस्थापित करते आणि त्याच्याशी संबंधित सर्व माहिती ठेवते.
डीमॅट आणि ट्रेडिंग खाते उघडण्यासाठी तुम्हाला आवश्यक असलेली कागदपत्रे >>>
- पॅन कार्ड
- पत्ता पुरावा
- उत्पन्नाचा पुरावा
- कॅन्सल चेक
- 2 पासपोर्ट साइज फोटो
ही सर्व कागदपत्रे सादर करताना लक्षात ठेवा की या सर्व प्रमाणपत्रांमध्ये तुमचे नाव योग्य आणि स्पष्ट लिहिलेले असावे आणि त्याच पद्धतीने लिहिलेले असावे.
डीमॅट खाते किंवा ट्रेडिंग खाते उघडताना, तुम्ही स्वाक्षरी करत असलेल्या कागदपत्रांवर लिहिलेले नियम आणि सूचना काळजीपूर्वक वाचणे आवश्यक आहे.
तसेच झिरोधा सह अनेक ब्रोकर आपल्याला पपेरलेस म्हणजे ऑनलाईन पद्धतीने डिमॅट आणि ट्रेडिंग खाते उघण्यास परवानगी देतात.
त्यासाठी आधार लिंक मोबाईल नंबर असणे आवश्यक आहे .
मला आशा आहे की तुम्हाला शेअर मार्केट म्हणजे काय हे थोडक्यात समजले असेल ? आणि जर समजले असेल,
तुम्हाला या संदर्भात काही प्रश्न असतील तर तुम्ही आम्हाला Comment Box मध्ये विचारू शकता.
Do not enter any spam link in comment box