आनंदजी महिंद्रा यांची यशोगाथा | Biography of Anand Mahindra in Marathi

 जर तुम्ही भारतातील आघाडीचे उद्योगपती आणि परोपकारी व्यक्ती यांची एक यादी तयार कराल तर त्यात तुम्हाला दोन्ही यादीत एक नाव समान मिळेल ते म्हणजे - आनंदजी महिंद्रा.

तुमच्यापैकी बहुतेकांनी श्री.आनंद महिंद्राजी याबद्दल ऐकलं असेल. पण त्यांच्या यशामागचा प्रेरणादायी प्रवास तुम्हाला माहीत आहे का? नसेल तर काळजी करू नका. आम्ही तुम्हाला या लेखात, त्यांच्यासमोरील आव्हाने आणि त्या सर्वांवर मात करून त्यांनी आज आपल्याला माहीत असलेले अब्जाधीश बिझनेस टायकून 'किताब' कसा मिळवला याची माहिती मिळेल.

आनंदजी महिंद्रा यांचे बालपण

1955 मध्ये मुंबईत जन्मलेले आनंद महिंद्रा हे उद्योगपती कुटुंबातील तिसरी पिढी होते. त्यांचा जन्म हरीश आणि इंदिरा महिंद्रा यांच्या पोटी झाला. त्यांचे आजोबा जगदीश महिंद्रा, महिंद्रा आणि महिंद्र (M&M) च्या साम्राज्याचे सह-संस्थापक होते.

Lovedale येथील लॉरेन्स शाळेत त्यांचे शालेय शिक्षण पूर्ण झाले. त्यानंतर, ते चित्रपट निर्मिती आणि वास्तुकला शिकण्यासाठी गेले. पण कदाचित ते त्यांचे क्षेत्र नसल्याने, त्यांनी 1981 मध्ये हार्वर्ड बिझनेस स्कूलमधून एमबीए पूर्ण केले.

तुम्हाला हे जाणून आश्चर्य वाटेल की आनंद महिंद्रा आणि बिल गेट्स हे वर्गमित्र होते!

त्यांनी MBA पूर्ण केल्यानंतर, महिंद्रा उगीन स्टील कंपनी लिमिटेड (MUSCO) मध्ये एक्झिक्युटिव्ह असिस्टंट (फायनान्स) म्हणून करिअरची सुरुवात केली.

आठ वर्षांनंतर त्यांना अध्यक्ष आणि उपव्यवस्थापकीय संचालक पदावर बढती मिळाली. रिअल इस्टेट डेव्हलपमेंट आणि हॉस्पिटॅलिटी मॅनेजमेंट यासारख्या अनोळखी क्षेत्रात त्यांनी वैविध्य आणले.

 

M&M ची स्थापना

सुरुवातीला ही कंपनी मुहम्मद आणि महिंद्र या नावाने ओळखली जात होती. 1945 मध्ये त्यांचा प्राथमिक व्यवसाय स्टीलचा व्यापार होता. भारताला स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर, त्यांचे भागीदार मुहम्मद पाकिस्तानात स्थलांतरित झाले (आणि ते तेथे पहिले अर्थमंत्री बनले!).

त्यानंतर, हरिकृष्णन आणि जयकृष्ण महिंद्रा यांनी नाव बदलून महिंद्रा अँड महिंद्रा केले. दुस-या महायुद्धासाठी जीप बनवण्याची त्यांना संधी मिळाली. येथूनच मग भारतातील जीप उत्पादक म्हणून M&M यांची ओळख निर्माण झाली.

4 एप्रिल 1991 रोजी आनंद महिंद्रा M&M Ltd चे उप व्यवस्थापकीय संचालक बनले तेव्हा कंपनीसाठी ही एक नवीन सुरुवात होती.

आव्हाने आणि अडथळे आले 

1991 मध्ये जेव्हा त्यांना M&M च्या कांदिवली कारखान्याचे काम सोपवण्यात आले तेव्हा आनंद महिंद्रा यांच्यासमोर सर्वात मोठे आव्हान होते.

त्यावेळी कामगार संघटनेचा संप होता. कामगारांनी त्यांच्या कार्यालयाला घेराव घातला होता आणि त्यावर नियंत्रण मिळवता आले नाही. त्यानंतर आनंद महिंद्रा यांनी त्यांच्या मागण्या मान्य केल्या का ?. शेवटी, कर्मचारी ही कंपनीची सर्वात मौल्यवान मालमत्ता आहे, नाही का?

पण त्यांनी जे केले त्यावर तुमचा विश्वास बसणार नाही. मागण्या मान्य करण्याऐवजी त्यांनी स्मार्ट मार्ग स्वीकारला. कामगार कामावर परतले नाहीत तर दिवाळी बोनस मिळणार नाही, अशी घोषणा त्यांनी केली.

अशा हालचालीमुळे संपाला आळा बसेल, असे वाटले असेल? असो, यामुळे कंपनीचा उत्पादकता नफा 50% वरून 150% पर्यंत वाढला!

या गंभीर आव्हानानंतर महिंद्रा समूहाला आणखी एका समस्येचा सामना करावा लागला. सुरवातीपासून कार तयार करण्याचे तंत्रज्ञान त्यांच्याकडे नव्हते. म्हणून, त्यांनी फोर्डसह संयुक्त उपक्रमात प्रवेश केला. दुर्दैवाने, एस्कॉर्ट कार बाजारात लॉन्च झाली तेव्हा ती अयशस्वी झाली. पण आनंद महिंद्रा यांनी आशा सोडली नाही.

त्यानंतरही ते वाहन निर्मिती करत होते, तेही संयुक्त उपक्रमाशिवाय. फोर्ड सारख्या बहुराष्ट्रीय ऑटोमेकरसोबत काम करूनही त्यांचे पूर्वीचे उत्पादन अयशस्वी झाल्यामुळे कोणत्याही तर्कशुद्ध माणसाने असे करणे निवडले नसते. पण त्यांनी सर्व अडथळे झुगारले.

याचाच फायदा असा झाला की, यामुळे स्कॉर्पिओचा जन्म झाला, एसयूव्ही - बाजारात एक वादळ आले. इतकेच काय तर प्रकल्पाचा उत्पादन खर्च फक्त 550 कोटी रुपये होता.

त्याची लोकप्रियता केवळ देशापुरती मर्यादित नव्हती. युरोपीय आणि आफ्रिकन देशांमध्येही या वाहनाला आंतरराष्ट्रीय मागणी होती. तुमचा विश्वास बसणार नाही की SUV इतकी लोकप्रिय होती की तिने 36% मार्केट शेअरसह बाजारात प्रवेश केला! XUV, KUV आणि इतर अनेक सारख्या आधुनिक उपयुक्तता वाहनांच्या दिशेने हे पहिले पाऊल होते.

महिंद्राचा उदय

2009 पर्यंत, महिंद्रा आणि महिंद्रा भारतीय लोकांत प्रसिद्ध झाली होती. आणि एक अब्ज डॉलर्सचा व्यवसाय देखील केला होता. भारतीय कोणत्याही कारणाने मागे नाहीत हे त्यांनी सिद्ध केले. पण कंपनीला स्वतःचे रीब्रँड करणे आवश्यक होते. म्हणून, त्यांनी नावापुढे "Rise" या घोषवाक्याचा प्रत्यय लावला. त्यातून 'महिंद्रा राइज'ची सुरुवात झाली.

 अधिग्रहणांचा कालक्रम

M&M कडे अधिग्रहणांची मोठी यादी आहे. त्याचे पहिले संपादन गुजरात सरकारच्या पूर्ण मालकीची कंपनी असलेल्या गुजरात ट्रॅक्टर्स लिमिटेडमधील 100% स्टेक होते. ते 1999 मध्ये पूर्ण झाले. आठ वर्षानंतर, M&M ने पंजाब ट्रॅक्टर लिमिटेडचे ​​अधिग्रहण केले, ज्यामुळे ते जगातील सर्वात मोठे ट्रॅक्टर उत्पादक बनले.

मागील दशक हा कंपनीसाठी सुवर्ण काळ होता, ज्यामध्ये अनेक अधिग्रहण झाले. त्यांनी 2010 मध्ये REVA इलेक्ट्रिक कार कंपनी, 2011 मध्ये SsangYong मोटर कंपनी आणि 2015 मध्ये Mitsubishi Agricultural Machinery मधील एक तृतीयांश भागभांडवल त्यांच्या जगभरातील गुंतवणुकीचा विस्तार करण्यासाठी विकत घेतले. शेवटी, विस्तार हे देखील एक अविभाज्य व्यावसायिक उद्दिष्ट आहे.

पण ते 2015 मध्ये थांबले नाही. कंपनीने येत्या काही वर्षांत आणखी बरेच अधिग्रहण केले. असे दिसते की त्यांना ऑटोमोबाईल्समध्ये व्यवहार करणार्‍या जगातील प्रत्येक कोपऱ्यात गुंतवणूक करायची आहे.

 

महिंद्रा यांचा यशाचा आलेख

आनंद महिंद्रा यांच्या उल्लेखनीय प्रयत्नांमुळे, M&M ट्रॅक्टर आणि हलके व्यावसायिक वाहन विभागातील बाजारपेठेतील अग्रणी बनले आहे. ऑटोमोबाईल्स व्यतिरिक्त, ते IT, वित्तीय सेवा आणि पर्यटन मालकी क्षेत्रांमध्ये अग्रगण्य स्थान मिळवते. महिंद्रा कंपनी 72 देशांमध्ये कार्यरत आहे आणि 100 हून अधिक देशांमध्ये व्यवसाय करते आहे.

दानधर्म 

आनंद महिंद्रा यांनी अनुराधा या पत्रकाराशी लग्न केले. त्या 'Verve' मासिकाच्या संपादक होत्या. त्यांना दिव्या आणि आलिका महिंद्रा या दोन मुली आहेत. त्यांना चित्रपट आणि छायाचित्रणात प्रचंड रस आहे.

पुरस्कार मंच आणि हस्तकला प्रदर्शने उभारून ते कला आणि संस्कृतीचे कौतुक करतात. ते मानवता आणि दानधर्माचा पुरस्कार करत आहे. वंचित मुलींना प्राथमिक शिक्षण देण्यासाठी त्यांनी Nanhi Kali प्रकल्पाची स्थापना केली.

तसेच ऑलिम्पिक 2020 गोल्ड मेडल विजेत्या नीरज चोप्रा याना देखील आनंद महिंद्रा यांनी त्याची नवीन कार XUV 700 बक्षीस म्हणून दिली आहे.

तुम्ही आत्तापर्यंत वाचलं असेल तर तुम्हाला कल्पना आली असेल की आनंद महिंद्रा म्हणजे काय अद्भुत व्यक्ती आहेत. त्यांच्या कर्तृत्वाला वाव म्हणून त्यांना अलिकडच्या वर्षांत अनेक पुरस्कार मिळाले आहेत.

ही यादी इतकी लांब आहे की आपण या विषयावर दुसरा ब्लॉग लिहू शकतो. तसेच, त्याचे ट्विट हे सुद्धा ट्विटरवर सर्वत्र प्रसिद्ध आहेत.

आनंद महिंद्रा यांनी M&M चे कार्यकारी अध्यक्षपद सोडले. आणि एप्रिल 2020 मध्ये non-executive अध्यक्ष बनले.

मिस्टर महिंद्रासारखे दिग्गज शतकात एकदाच जन्माला येतात. परंतु जर तुम्ही खोलवर स्कॅन केले तर त्यांच्या आयुष्यात बरेच काही आहे. चिकाटी, वचनबद्धता आणि ज्ञान तुम्हाला खूप पुढे नेऊ शकते.

शेवटी, लक्षात ठेवा की यशाचे कोणतेही रहस्य नाही. हे पूर्ण तयारी, कठोर परिश्रम आणि शिक्षण याचाच परिणाम आहे. म्हणून, उशीर करणे थांबवा आणि आपली यशोगाथा तयार करण्यासाठी पहिले पाऊल उचला.

धन्यवाद.....