स्टॉक मार्केटमधील क्लिअरिंग आणि सेटलमेंट प्रक्रिया कशी असते जाणून घ्या | Know the Clearing and Settlement Process in Stock Markets

आता ऑनलाइन शेअर्सची खरेदी-विक्रीची प्रक्रिया सुरळीत आणि सुरक्षित करण्यात आली आहे.

तुमच्या बँक खात्यातून रक्कम डेबिट केली जाते आणि तुम्हाला तुमच्या डीमॅट खात्यात शेअर्स मिळतात. त्याच प्रकारे, विक्री व्यवहारांसाठी, शेअर्स तुमच्या डीमॅट खात्यातून डेबिट केले जातात आणि विक्रीची किंमत तुमच्या बँकिंग खात्यात जमा केली जाते.जे बँक खाते तुम्ही डिमॅट खात्याला (Demat Account )जोडले असेल त्या खात्यात पैसे जमा होतात .

सुरळीत कामकाज आणि कमीत कमी जोखीम सुनिश्चित करण्यासाठी, नियामकांनी ट्रेडिंग सायकल, तसेच क्लिअरिंग आणि सेटलमेंट प्रक्रिया तयार केली आहे. एक गुंतवणूकदार म्हणून, तुम्हाला या प्रक्रियेच्या तांत्रिक तपशीलांमध्ये जाण्याची गरज नाही. तथापि, आपण कार्य काय आहे हे समजून घेणे महत्वाचे आहे.

आता आपण , स्टॉक मार्केटमधील क्लिअरिंग आणि सेटलमेंट प्रक्रियेबद्दल जाणून घेऊया .

तुम्ही जेव्हा शेअर खरेदी करता तेव्हा क्लिअरिंग आणि सेटलमेंट प्रक्रिया कशी होते ते पाहूया

शेअर्स खरेदी करण्यासाठी किंवा विक्री करण्यासाठी, तुम्हाला डीमॅट खाते आवश्यक आहे जेथे तुमचे शेअर्स साठवले जातात तसेच ट्रेडिंगसाठी आणि आर्थिक व्यवहारांसाठी बँक खाते देखील महत्वाचे आहे .

भारतातील नंबर 1 ब्रोकर झिरोधा मध्ये आपले डिमॅट आणि ट्रेडिंग अकाउंट उघडण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करा .

डिमॅट आणि ट्रेडिंग अकाउंट उघडा

दिवस 1 :

समजा तुम्ही SBI बँकेचे 100 शेअर्स 500 रूपये प्रति शेअरने खरेदी केले. त्यामुळे तुमची एकूण खरेदी किंमत 50,000 रुपये असेल.

तुम्ही ज्या दिवशी शेअर्स खरेदी करता तो दिवस ट्रेड डे किंवा T - Day म्हणून ओळखला जातो.

ट्रेडिंग दिवस संपल्यानंतर, तुमचा ब्रोकर रु.50,000 तसेच त्याचे ब्रोकरेज शुल्क तुमच्या लिंक केलेल्या बँक खात्यातून डेबिट करतो.

तथापि, शेअर्स अद्याप तुमच्या डीमॅट खात्यापर्यंत पोहोचलेला नाही. ब्रोकर एक कॉन्ट्रॅक्ट नोट देखील तुम्हाला शेअर करतो ज्यामध्ये दिवसभरात केलेल्या सर्व व्यवहारांचा तपशील असतो. हे तुमच्या ब्रोकरने केलेल्या चार्जेसच्या ब्रेकअपच्या तपशीलासह असते . हे एखाद्या विधेयकासारखे आहे जे तुम्हाला भविष्यातील संदर्भासाठी जतन करणे आवश्यक आहे.

दिवस 02 :

तुम्ही शेअर्स खरेदी केल्यानंतरचा दिवस ट्रेड डे + 1 किंवा T+1 डे म्हणून ओळखला जातो.

या दिवशी काहीही होत नाही. तुमच्या बँकिंग खात्यातून पैसे डेबिट झाले आहेत परंतु तुम्हाला अद्याप शेअर्स मिळालेले नाहीत.

तुमच्या खात्यात शेअर्स नसले तरीही, तुम्ही काल विकत घेतलेले शेअर्स विकू शकता ज्याला BTST किंवा Buy-Today-Sell-Tomorrow ट्रेड म्हणतात. हा उच्च जोखमीचा व्यवहार आहे आणि स्टॉक ट्रेडिंगसाठी नवीन असलेल्या गुंतवणूकदारांना सहसा याची शिफारस केली जात नाही.

स्टॉक एक्सचेंज T+1 दिवशी ब्रोकरकडून खरेदीची रक्कम आणि शुल्क गोळा करते.

दिवस 03 :

तुम्ही शेअर्स खरेदी केल्यानंतर दुसरा दिवस ट्रेड डे + 2 किंवा T+2 दिवस म्हणून ओळखला जातो.

T+2 दिवशी, शेअर्स हे विकलेल्या व्यक्तीच्या डीमॅट खात्यातून डेबिट केले जातात आणि तुमच्या ब्रोकरच्या खात्यात जमा होतात. तुमचा ब्रोकर दिवसाच्या अखेरीस ते शेअर्स तुमच्या डीमॅट खात्यात जमा करतो. त्याच दिवशी, तुमच्या बँकिंग खात्यातून डेबिट केलेले पैसे विक्रेत्याच्या बँकिंग खात्यात जमा केले जातात.

तर, थोडक्यात, जेव्हा तुम्ही शेअर्स खरेदी करता, T दिवसाला, पैसे त्याच दिवशी डेबिट होतात आणि तुम्हाला T+2 दिवशी शेअर्स मिळतात.

तुम्ही शेअर विकता तेव्हा क्लिअरिंग आणि सेटलमेंट प्रक्रिया जाणून घ्या

वर दिलेल्या उदाहरणाचा वापर करून, शेअर्सची विक्री प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:

तुम्ही दिवस 01 किंवा T - Day ला शेअर्स विकता. शेअर्स तुमच्या डीमॅट खात्यात त्वरित ब्लॉक केले जातात. त्यामुळे, तुम्ही त्याच दिवशी तेच शेअर्स पुन्हा विकू शकत नाही.

02 व्या दिवशी (T+1 दिवस),या दिवशी ब्रोकर एक्सचेंजला शेअर्स देतो.

03 व्या दिवशी (T+2 दिवस), तुम्हाला तुमच्या बँकिंग खात्यामध्ये सर्व शुल्क जसे की ब्रोकेरेज,इतर टॅक्सेस वजा झाल्यानंतर उर्वरित पैसे मिळतात.

तर अशा प्रकारे आपण पाहिले की शेअर खरेदी केले किंवा विकले तर त्याची प्रक्रिया कशी होते.

प्रक्रिया

क्लिअरिंग आणि सेटलमेंट प्रक्रिया तीनमध्ये विभागली आहे:

व्यापार अंमलबजावणी -Trade Execution

जिथे खरेदी किंवा विक्री ऑर्डर तुमच्याद्वारे अंमलात आणली जाते. हे T - Day वर घडते.

क्लिअरिंग -Clearing

जिथे जबाबदार संस्था विक्रेत्याच्या देणी असलेल्या शेअर्सची संख्या आणि खरेदीदाराकडे प्रत्येक ट्रेडसाठी देय असलेली रक्कम ओळखते. हे सर्व पक्षांचे दायित्व देखील निर्धारित करते आणि जोखमीचे मूल्यांकन करते. हे T+1 दिवशी केले जाते.